Boerderij: Wat is fipronil?

In zowel Nederlandse als Belgische eieren is fipronil aangetroffen, een middel dat verboden is voor toepassing in de pluimveesector. Het wordt wel gebruikt in gewasbescherming en bij huisdieren.

 

De insecticide fipronil werd halverwege de jaren 80 ontwikkeld en kwam in de jaren 90 daadwerkelijk op de markt als gewasbeschermer. De stof werkt tegen een breed spectrum aan insecten: kakkerlakken, muggen, sprinkhanen, teken en vlooien. Bij insecten zorgt het middel voor verstoring in het zenuwstelsel. Fabrikant BASF heeft de octrooirechten van fipronil in handen, die het gebruikt in verschillende gewasbeschermingsproducten.

Gewasbeschermer

Als gewasbeschermer is het middel controversieel. De naam valt vaak tegelijk met het woord neonicotinoïden. Het middel is schadelijk voor bijen. Met fipronil behandeld zaad mag in Europa sinds 2014 niet meer worden gebruikt of op de markt worden gebracht. Een uitzondering daarop vormen zaden voor gewassen die worden geoogst voor het gewas in bloei komt: prei, uien en sjalotten en zaden die in kassen worden gebruikt.

Gebruik bij huisdieren

In de praktijk wordt fipronil verder bij huisdieren gebruikt. Het is de werkzame stof in het middel Frontline van Merial, dat werkt tegen vlooien en teken bij honden en katten. Bij honden en katten werkt het middel overigens zo’n 5 weken tot 2 maanden nadat het is toegediend en in de bloedbaan is terechtgekomen. Volgens het National Pesticide Information Center is fipronil bij opname via de huid minder toxisch dan wanneer het wordt ingenomen.

Fipronil ‘matig toxisch’ voor mensen

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) classificeert fipronil voor de mens als ‘matig toxisch’. De Amerikaanse Environmental Protection Agency classificeert fipronil als ‘potentieel kankerverwekkend’, na proeven bij ratten.

Voor dieren die bestemd zijn voor de voedselketen mag fipronil niet worden gebruikt, aldus de NVWA. In grote hoeveelheden (bij langdurige consumptie) kan het bij mensen schade toebrengen aan nier, lever of schildklier. In de concentraties zoals die nu zijn aangetroffen in eieren is er echter geen gevaar voor de volksgezondheid, volgens de NVWA. De concentraties zijn dusdanig laag dat deze geen directe gevolgen hebben voor de humane gezondheid.