Boerderij: Zo gaan deze varkenshouders om met handhygiëne

Als het gaat om handhygiëne zijn op veel bedrijven nog verbeterslagen mogelijk. 3 varkenshouders met aandacht voor hygiëne vertellen hoe zij hun handen wassen en desinfecteren.

? Frank van de Pavert: ‘Voor ons is handhygiëne automatisme’ 
? Gert van Beek: ‘Personeel instrueren en zelf het goede voorbeeld geven’ 
? Proefbedrijf De Raamloop: ‘Meerdere alcoholdispensers en rekjes met handschoenen’

“Voor het isoleren van diergroepen en het werken met kleurcodes is volop aandacht. Maar die maatregelen hebben pas echt zin als je ook goed je handen wast.” Dat zegt Arjan Wermink, hygiënespecialist bij Schippers. Tijdens een bedrijfsbezoek loopt hij bewust achter de varkenshouder aan. Op die manier ziet hij goed of en hoe de ondernemer zijn handen wast. “Een goede handhygiëne is cruciaal. Met je handen maak je contact met de dieren en kun je kiemen verspreiden.”

Hier let je op bij handen wassen
Wermink gelooft niet dat varkenshouders gemakzuchtig zijn als het gaat om handhygiëne. Wel stelt hij dat niet iedereen zich bewust is van het belang ervan. “Ik zie grote verschillen”, aldus Wermink. Voor een goede handhygiëne is het zaak om zorgvuldig te wassen. Gebruik warm water. Handzeep volstaat. Droog je handen af met papieren doeken. Handdoeken blijven vaak te lang hangen en zijn een bron van vuiligheid. “Op het moment dat handen schoon zijn, volstaat desinfecteren met alcohol”, aldus Wermink, die merkt dat het werken met wegwerphandschoenen in opkomst is. “Ik beveel dat van harte aan.”

‘Voor ons is handhygiëne een automatisme’
Op het SPF-bedrijf van Van de Pavert wordt met handschoenen gewerkt.

Frank van de Pavert won in 2017 de innovatieprijs Gezonder Produceren. De varkenshouder (54) met een een SPF-subfokbedrijf met 850 zeugen (Deense genetica) en 4.000 plaatsen voor gelten en vleesvarkens in het Gelderse Wehl verdiende de prijs door zijn succesvolle aanpak om kiemen buiten de deur te houden.

Van de Pavert investeerde in 2011 fors in een SPF-status. Hij stelde een specialistenteam samen om alle valkuilen te tackelen. Hij doet er alles aan om de hoge gezondheidsstatus te behouden. Dat vergt discipline. “Die prijs is een beloning voor onze inzet en een mooi signaal richting onze klanten. Ik ben er trots op. Wij bewijzen dat het mogelijk is om die SPF-status vast te houden.”

‘Ik neem geen risico‘s. Alles moet 100% kloppen’

Bij Van de Pavert zijn 2 hygiënesluizen. Bij aankomst moeten medewerkers en erfbetreders van schoeisel en kleren wisselen. Ook moeten ze hun handen wassen met handzeep. In de tweede sluis wordt gedoucht (met zeep), waarna er voor iedereen een complete set schone bedrijfskleding klaarligt. Daarna is het tijd om handen te ontsmetten en handschoenen aan te trekken. “Erfbetreders zijn 48 uur varkensvrij en komen bij grote voorkeur op maandag. Ik neem geen risico‘s. Alles moet 100% kloppen.”

Van de Pavert werkt met latex wegwerphandschoenen. Voor klussen met intensief diercontact zijn er stevigere handschoenen. Die worden na gebruik gewassen. Na een paar wasbeurten worden ze vervangen. “Die latex handschoenen scheuren soms snel. Ze zijn bedoeld voor bezoekers en worden gedragen tijdens lichte controlewerkzaamheden.”

Gescheiden diergroepen
Van de Pavert werkt met gescheiden diergroepen en hanteert kleurcodes. Bij het switchen tussen de diergroepen wordt van schoeisel, kleding en handschoenen gewisseld. “Na de pauzes ontsmetten we onze handen met alcohol. Daarna trekken we handschoenen aan en gaan we de stal in. Voor ons is dat een automatisme.”

‘Personeel instrueren en zelf het goede voorbeeld geven’
Het SPF-kernfokbedrijf van Gert van Beek (51) in Lelystad bevindt zich bovenin de fokkerij-piramide. Er is veel aandacht voor (hand)hygiëne.

Het kernfokbedrijf van Topigs Norsvin met 550 zeugen (York Z-lijn) produceert nieuwe zuivere lijnen (F1) voor andere fokbedrijven, TN70-zeugen en KI-beren. Er is plaats voor 2.800 opfokgelten. Het bedrijf heeft 2 hygiënesluizen, gesplitst in 2 gedeeltes. In het eerste gedeelte worden jassen en schoeisel achtergelaten. Hier tekent de bezoeker ervoor dat hij 48 uur varkensvrij is. In het tweede gedeelte bevindt zich de doucheruimte. Na het douchen komen bezoekers aan de andere zijde in 100% bedrijfskleding het bedrijfsgedeelte binnen.

Van Beek besteedt veel aandacht aan de interne en externe biosecurity. Ziektekiemen mogen niet naar binnen en niet verspreiden tussen de diergroepen. Handhygiëne is een belangrijk onderdeel van de bedrijfshygiëne. “Je hebt zelf invloed op een groot deel van de kiemen die ooit binnenkomen. Met je handen raak je de dieren aan en is de kans het grootst om kiemen over te dragen.”

De verschillende stallen en diergroepen zijn aangesloten op de centrale gang. Zorgvuldig handen wassen en van schoon schoeisel wisselen is daarom een must, zowel voorafgaand als na het bezoeken van een diergroep. “Ik wil dat iedereen hier met schone handen en schone schoenen de centrale gang betreedt.”

‘Handdoeken zijn een bron van vuil’

Het handen wassen gebeurt met warm water en handzeep. Bij de wasbakken hangen boilers. De handen worden gedroogd met papieren doeken. “Handdoeken zijn een bron van vuil.” Van Beek houdt de wasbakken schoon. Dat nodigt uit om handen te wassen. “Na een wasbeurt veeg ik de wasbak schoon met de papieren doeken. Dat is zo gedaan.”

Van Beek geeft het goede voorbeeld aan zijn personeel en stalbezoekers. Het valt niet altijd mee om parttimers en tijdelijke medewerkers te overtuigen van het belang van het strikte hygiëneprotocol. “Dat is soms lastig, ook voor ons zelf. Maar we moeten consequent zijn en de focus behouden. Gemakzucht is het begin van het einde. Het personeel moet oog hebben voor het kapitaal waar we hier mee werken. Zij zijn daar een heel belangrijke schakel in.”

‘Meerdere alcoholdispensers en rekjes met handschoenen’
In de HyCare-stal van proefbedrijf De Raamloop wordt altijd met handschoenen gewerkt. Die worden regelmatig gedesinfecteerd of vervangen.

Een schone en goed verlichte wasbak nodigt uit om handen te wassen. Zorg voor voldoende capaciteit. Met meerdere wasplaatsen voorkom je dat medewerkers op elkaar moeten wachten en daardoor minder goed wassen. “Veel varkenshouders hebben er een hekel aan om continu hun handen te wassen. Daar krijg je ook een schrale huid van. Werken met handschoenen is wat mij betreft een uitstekend alternatief.” Peters moest wel een paar weken wennen aan het werken met handschoenen, zo bekent hij. “Maar na verloop van tijd wil je niet meer anders. Je handen zijn in een mum van tijd schoon. Grondig wassen is dan niet meer nodig.”

Op het bedrijf wordt met twee soorten handschoenen gewerkt. Voor fysieke werkzaamheden zoals het reinigen van afdelingen en verplaatsten van dieren worden de meest stevige handschoenen gebruikt.

Praktisch
Peters vervangt zijn handschoenen steevast als hij van de ene naar de andere diergroep gaat. Vuile handschoenen gooit hij eveneens weg. Dat kost hem amper extra tijd. Op meerdere strategische plekken hangen rekjes met handschoenen. “De looplijnen zijn kort. Het moet ook praktisch zijn.” Vervangen van handschoenen is niet altijd nodig. Indien het meevalt met de viezigheid kan desinfecteren met alcohol volstaan. In de centrale gang hangen meerdere alcoholdispensers. In de afdeling met gespeende biggen hangt eveneens een pompje. “Dat is de meest vatbare diergroep, daar zijn schone handen extra belangrijk.”

‘Het werken met handschoenen is goed en snel inpasbaar’

Zo nu en dan komt Peters op andere varkensbedrijven. Hij weet dat er grote verschillen zijn als het gaat om (hand)hygiëneprotocollen. “Het werken met handschoenen is goed en snel inpasbaar. Tegen lage kosten kan je zo gemakkelijk een stap zetten om verspreiding van kiemen te beperken en het risico op kruisbesmetting te verkleinen.”