Financieel Dagblad: Waarom boeren hun kippen niet vaccineren tegen vogelgriep

Vasco van der Boon Jan Fred van Wijnen

Behalve met corona kampt Nederland sinds kort met een ander venijnig virus: vogelgriep. En wel een variant die besmettelijk en dodelijk is voor pluimvee en wilde vogels. Hiertegen bestaan vaccins, zeggen betrokkenen. Maar om commerciële redenen zouden kippenboeren die niet gebruiken. 'Het is een patstelling.'

Medewerkers van It Fryske Gea (Het Friese Landschap) verwijderden afgelopen weken honderden trekvogelkadavers van de veerdam bij Holwerd en de omliggende kwelders langs de Waddenzee. De dieren zijn bezweken aan vogelgriep. (betreffende foto niet gepubliceerd)

In het kort:
In Nederland is al de achtste pluimveeboerderij ontruimd vanwege vogelgriep. Een medicijnhandelaar en belangenorganisatie zeggen dat vaccins beschikbaar zijn. Maar omdat exportmarkten geen gevaccineerd vlees willen, enten boeren hun kippen niet in.
Donderdag werd alweer de achtste Nederlandse pluimveeboerderij ontruimd wegens vogelgriep, dit keer een bedrijf in Den Bommel. Eerder deze week was het al raak bij een kippenboerderij in het Friese Sint Annaparochie, waar de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) 21.000 kippen afmaakte. Het vervoersverbod daar in een straal van tien kilometer komende weken treft nog eens dertien andere kippenboeren.

Daarvoor was al vogelgriep aangetroffen op pluimveebedrijven in Maasland, Mijdrecht, Hekendorp, Witmarsum, Terwolde en Lutjedorp. Opgeteld zijn al een half miljoen kippen geruimd. 'Zeer zorgwekkend', aldus de brancheorganisatie van commerciële pluimveehouders Avined.

Voorzitter Hennie de Haan van de Nederlandse Vakbond Pluimveehouders (NVP) spreekt op Radio1 van 'een nieuwe dimensie' van de virusuitbraak. Zij vraagt landbouwminister Schouten in te grijpen. Wat de minister precies moet doen, kon De Haan niet aangeven. Maar de NVP wijst nadrukkelijk naar trekvogels die de vogelgriep uit Rusland meenamen naar de Waddenzee en IJsselmeer. Daar zijn duizenden dode wilde vogels geteld.

Ook hobbyboeren, verenigd in stichting De Levende Have, richten zich tot Schouten. 'Wij willen dat zij toestemming vraagt aan de Europese Commissie om hobbypluimvee te mogen vaccineren', zegt directeur Jinke Hesterman.

Egypte en China
Bestaat er een vaccin tegen vogelgriep? 'Zeker', antwoordt Hesterman. 'Egypte vaccineert hiermee. Aziatische landen als China ook.' Zij kent meerdere vaccins. 'Maar Nederland zegt snel dat ze niet goed genoeg zouden zijn'.

'Ik kan bevestigen dat werkzame vaccins tegen vogelgriep verkrijgbaar zijn', zegt directeur Tim van Rijn van diergeneesmiddelenhandel Kernfarm. 'Voor de variant in Nederland is in Amerika een vaccin beschikbaar van het Duitse Boehringer Ingelheim. Als de Nederlandse overheid dit vaccin toelaat, bijvoorbeeld tijdelijk omdat de nood hoog is, kan ons bedrijf hierin helpen voorzien.'

Belang van export
Als er vaccins zijn, waarom vaccineren Nederlandse kippenboeren dan niet? 'Omdat zij een groot deel van hun productie exporteren naar landen als Rusland die geen gevaccineerde kip willen', zegt Van Rijn. 'Het commerciële belang van export is zo groot dat de pluimveesector vaccineren blokkeert', stelt Hesterman.

Ook secretaris Ben Dellaert van Avined kent een voorbeeld van een land dat tegen vogelgriep vaccineerde. 'Mexico. Maar dat was een zwak vaccin. Iedere pluimveehouder hoopt op een vaccin dat tegen zo veel mogelijk varianten werkt, want het virus muteert', legt hij uit. 'Als zo'n sterk vaccin er is, moeten we nog mondiale afspraken maken in de Werelddiergezondheidsorganisatie tegen handelsbelemmeringen voor vlees van gevaccineerde dieren.'

Moeilijk onderscheid
Want behalve om economische redenen verbieden landen volgens Dellaert nu import van vlees van gevaccineerde dieren omdat dat moeilijk is te onderscheiden van zieke dieren. Dat belemmert het opsporen van uitbraken.

De Haan van de pluimveehoudersbond weet dat de 'mondiale acceptatie voor vlees en eieren van gevaccineerde dieren nog wat aandacht dient te krijgen', voordat kippen kunnen worden ingeënt. Tegelijkertijd is volgens haar 'helaas nog geen vaccin beschikbaar voor de varianten' van de vogelgriep die nu rondwaren.

Erger dan kwaal
'Er wordt wel gewerkt aan een vaccin. En in China is in voorgaande jaren een voorlopig vaccin beperkt ingezet', aldus De Haan, 'maar daarvan veronderstellen deskundigen dat het niet afdoende beschermt'. Dat zou het risico meebrengen op het ontstaan van nog moeilijker te bestrijden virusvarianten. 'Dan is het middel mogelijk erger dan de kwaal.'

'De roep om een breed werkend vaccin wordt uiteraard steeds groter, nu we in vier van zes winterseizoenen te maken hebben met introducties van besmettelijk en dodelijk virus uit de natuur via wilde trekvogels', antwoordt De Haan. Zij schat dat het 'nog wel een aantal jaren' duurt voordat er een goed vaccin is. Dat verbaast Hesterman van de hobbyboeren: 'We mochten in 2006 al eens inenten tegen vogelgriep van de overheid.'

Patstelling
'Het is een patstelling', zegt vogelgriepspecialist Nancy Beerens van Wageningen Bioveterinary Research. De nu beschikbare vaccins beschermen 'waarschijnlijk onvoldoende', zegt Beerens. 'Door handelsbelemmeringen voor gevaccineerd pluimvee is er onvoldoende vraag vanuit de markt om farmaceuten in onderzoek te laten investeren naar goede vaccins. En zonder goede vaccins kunnen die handelsbeperkingen niet worden opgeheven.'

https://fd.nl/economie-politiek/1366973/waarom-boeren-hun-kippen-niet-vaccineren-tegen-vogelgriep