Boerderij: WOAH dringt aan op gecoördineerde actie voor vaccinatie pluimvee

De Wereldorganisatie voor Diergezondheid (WOAH) positioneert vaccinatie als een cruciale pijler in de strijd tegen HPAI en andere grensoverschrijdende ziekten. Het rapport is een wereldwijde blauwdruk voor diergezondheid, bioveiligheid en veerkracht van het veterinaire systeem.

Directeur-generaal Emmanuelle Soubeyran van de World Organisation for Animal Health noemt het allereerste State of the World’s Animal Health-rapport een mijlpaalpublicatie. Het is opgesteld om een ??duidelijke, objectieve en datagedreven analyse van de wereldwijde diergezondheidssituatie te bieden. Het rapport biedt een uitgebreide blik op wereldwijde ziektetrends, surveillancecapaciteit en veterinaire infrastructuur. Het uit ook zorgen over de verspreiding van ziekten van dieren naar mensen, de dreiging van antibioticaresistentie en hoe klimaatverandering de plaats en het tijdstip van ziekten verandert.

Scherpe focus op vogelgriep

HPAI-uitbraken beperken zich niet langer tot pluimvee. Wilde vogels en in toenemende mate zoogdieren worden getroffen. Het aantal gemelde gevallen van getroffen zoogdieren is tussen 2023 en 2024 verdubbeld. “Waarschijnlijk komt die toename deels doordat landen ook betere en intensiever surveillance implementeren en de transparantie vergroten”, aldus Gregorio Torres, hoofd van de afdeling Wetenschap bij WOAH.

Toch leidden die gegevens opnieuw tot bezorgdheid over het vermogen van het virus om zich aan te passen en over te slaan op nieuwe soorten. Uit WOAH-gegevens blijkt dat HPAI- infecties en ruimingen meer dan 633 miljoen kippen de kop hebben gekost. De kosten van deze verliezen reiken veel verder dan de economische productiewaarde. Ze verstoren voedselsystemen, verstoren de handelsstromen en beïnvloeden in het wild levende dieren.

Vaccinatie is lange tijd beschouwd als laatste redmiddel bij de bestrijding van pluimveeziekten. Het krijgt nu internationale aandacht als een noodzakelijk onderdeel van duurzamere bestrijdingsstrategieën. “Vaccinatie is een zeer nuttig instrument”, aldus Soubeyran. “Maar elk land moet hier zelf voor kiezen. De WOAH helpt hen bij het maken van deze keuze.”

Lessen uit Frankrijk

De Franse autoriteiten lanceerden eind 2023 een gerichte vaccinatiestrategie voor eenden na herhaalde HPAI-uitbraken in belangrijke pluimveeregio’s. De beslissing werd onderbouwd met epidemiologische modellen en een kosten-batenanalyse. Die toonden aan dat vaccinatie het aantal uitbraken en de economische verliezen drastisch kon verminderen. “Uit een studie van de veterinaire faculteit van Toulouse blijkt dat er in 2024 nog tien uitbraken waren. Zonder inzet van vaccinaties zouden dat er 700 geweest zijn”, aldus Soubeyran. “De kosten van het vaccin, de surveillance en de vaccinatie waren tien keer lager dan de kosten van uitbraken.” 

Na de aankondiging van de vaccinaties stopten de Verenigde Staten en Canada tijdelijk de import van pluimvee uit Frankrijk. Dat uit bezorgdheid dat gevaccineerde dieren het virus konden dragen en verspreiden zonder symptomen te vertonen. Dit zou het moeilijker maken om uitbraken op te sporen.

Deze handelsverboden brengen een diepere, aanhoudende spanning aan het licht: het laveren tussen degelijke ziektebestrijding en het beschermen van de eigen markt. WOAH erkent die uitdaging en roept op tot internationale dialoog om de onzekerheid rond pluimveevaccinatie te verminderen. “Vaccinatie is geen wondermiddel”, aldus adjunct-directeur-generaal Montserrat Arroyo.

Vaccinplanning en -toegang

De WOAH helpt landen bij het omgaan met deze uitdagingen door een combinatie van technische ondersteuning en praktische handvatten. Haar vaccinbank zorgt er bijvoorbeeld voor dat landen met beperkte middelen in noodsituaties toegang hebben tot hoogwaardige vaccins. Die WOAH-vaccinbanken richten zich echter op hondsdolheid en peste des petits ruminants (PPR), niet op vogelgriep.

Daarnaast evalueert de WOAH hoe vaccinatiestrategieën worden geïmplementeerd. Daarnaast beoordeelt ze of nationale autoriteiten beschikken over de infrastructuur en het toezicht die nodig zijn voor veilig en effectief vaccingebruik. “We promoten geen vaccinatie om vaccinatie”, zei Arroyo. “Het moet goed gepland, gefinancierd en gestructureerd zijn. Het is geen beslissing die lichtvaardig te nemen is. We zijn er om landen te ondersteunen bij het nemen van die beslissingen, en wanneer ze een beslissing nemen, ondersteunen wij hen bij de implementatie.”

Debat over de toekomst van handel

“Er zijn negatieve gevolgen bij inzet van vaccinatie”, erkent Torres. “We zien nog steeds enkele ongerechtvaardigde handelsbeperkingen. Daarom willen we een ??debat voeren – zowel technisch als politiek – om helder te krijgen wat ons ervan weerhoudt om optimaal gebruik te maken van een van de meest kosteneffectieve tools.”

Susana Guedes Pombo, voorzitter van de WOAH-raad, sluit zich hierbij aan. “Vaccinatie is niet de oplossing voor alle ziekten, maar het is wel erg belangrijk voor sommige ervan. We moeten zeer transparant zijn wanneer we een politieke kwestie bespreken. Beslissingen rond vaccinatie, hoewel gebaseerd op wetenschap, zijn inherent politiek en vereisen transparantie. Transparantie is essentieel voor het opbouwen van het vertrouwen dat nodig is voor veilige handel en een gecoördineerde reactie.”

Het moet goed gepland, gefinancierd en gestructureerd zijn

Soubeyran benadrukt dat transparantie noodzakelijk is voor het opbouwen van vertrouwen en samenwerking over de grenzen heen, met name tussen rijkere en armere landen. Hoewel het openlijk melden van ziekte-uitbraken gevolgen kan hebben voor de handel, merkte ze op dat landen vertrouwen kunnen opbouwen door te laten zien hoe ze deze uitbraken effectief beheren en beheersen.

De boodschap van WOAH is duidelijk: de weg vooruit vereist wetenschap, planning en samenwerking, ondersteund door data, dialoog en wereldwijde solidariteit.