Boerderij: Villagrassa voegt waarde toe aan kwarteleieren

In het noordoosten van Spanje, zo’n 150 kilometer van Barcelona, heeft Félix Villagrasa een groot bedrijf dat zich toelegt op de productie en de verkoop van kwarteleitjes. Hij zoekt altijd nieuwe wegen om de eieren tot waarde te brengen. Ook experimenteert hij met welzijnsvriendelijke huisvesting.

Het is heet op deze zomerdag in Spanje en de thermometer gaat vlot over de 40 graden Celsius. Op het kwartelbedrijf van Félix Villagrasa brullen de ventilatoren op vol gas, waardoor het in de stallen nog best behaaglijk is. “Binnen is het altijd 10 graden koeler dan buiten”, vertelt de veelzijdige ondernemer. Dat is volgens hem niet alleen belangrijk voor de gezondheid en het welzijn van de dieren, maar ook om de schaalkwaliteit van de eieren te behouden.

In tegenstelling tot de stallen is het in de productieruimtes en kantoorgebouw lekker koel met overal airco en ventilatoren. Het ziet er allemaal keurig uit: vrij nieuw, netjes onderhouden en zeer schoon. De medewerkers zijn onder deze prettige omstandigheden bezig met het sorteren van de laatste eieren van de dag. Niet minder dan 35.000 eieren per uur passeren de sorteer- en inpakmachine, zo’n 120.000 per dag. Een bijzonder gezicht, de kleine gevlekte eitjes die over de banden rollen en automatisch in doosjes van 12 stuks worden geplaatst.

Voorlopig blijft aan de leesband ook een visuele controle en handeling nodig, want de schalen zijn kwetsbaar en regelmatig wordt een afwijkend ei verwijderd. Ook het vullen van de kratten met doosjes gebeurt nog handmatig. Overigens was Villagrassa nauw betrokken bij de ontwikkeling van de machine, waardoor zijn wensen optimaal zijn ingezet. “Het bedrijf heeft hier veel testen uitgevoerd. De machine werkt nu prima”, aldus de kwartelhouder.

Maakt eigen prijsafspraken

Villagrassa is veruit de grootste kwartelproducent van Spanje. Bij toeval is hij in deze business terechtgekomen. Het begon allemaal begin jaren 80 met het mesten van kwartels op het gemengd ouderlijk bedrijf. Soms bleven ze wat langer staan en begonnen de diertjes te leggen. Aangezien de familie Villagrassa ook een café had, verkocht de ondernemende telg van het gezin de hardgekookte kwarteleitjes aan de klanten aan de toog. Inmiddels is het aantal kwartels gegroeid tot ruim 140.000 stuks met een eigen verwerking en strakke afzetorganisatie.

De kwarteleieren gaan naar alle uithoeken van Spanje. Ongeveer de helft van de productie is voor de binnenlandse markt, terwijl de rest vooral in Frankrijk wordt gedistribueerd. De retail is veruit het belangrijkste afzetkanaal voor deze eitjes, naast een aantal afnemers via de groothandel. Er is geen landelijke notering of iets dergelijk; hij maakt zijn eigen prijsafspraken. Zijn stevige marktpositie en goede naam geven hem alvast een goede uitgangssituatie bij onderhandelingen.

Een fokprogramma opgezet

Jarenlang importeerde Villagrassa de jonge kwartels van een broederij en opfokbedrijf uit Frankrijk. Sinds de vogelgriep werd dat steeds moelijker. Ook wilde de ondernemer geen risico’s meer lopen en afhankelijk zijn van andere partijen. Daarom besloot hij enkele jaren geleden een eigen fokprogramma, inclusief broederij en opfoklocatie, op te zetten. De grootouderdieren komen nog wel uit Frankrijk, maar de rest wordt nu in eigen beheer geproduceerd. In de eigen broederij worden de eitjes in 17 dagen uitgebroed, bij een constante temperatuur van 37,9 graden Celsius. De kuikens gaan dan naar een andere locatie in hetzelfde dorp. De ondernemer onderhoudt goede contacten met de leverancier uit Frankrijk en wisselt informatie uit over de gezondheid en resultaten van de dieren.

Overigens zijn eieren niet de enige inkomstenbron. Haantjes vanuit de broederij krijgen een speciale bestemming, namelijk als voedsel voor professionele houders van roofvogels. Ze worden nog 40 dagen gemest, vergast en diepgevroren afgezet. “Deze partijen betalen er goed voor, maar ze moeten een gegarandeerde kwaliteit hebben, bijvoorbeeld vrij van salmonella”, vertelt de Spanjaard.

Aandeel grote eieren neemt toe

Qua productie en marketing is Villagrassa niet vies af en toe wat nieuws te proberen. Hij zag dat er in de markt vraag was naar grotere eieren. Via eigen selectie van een zwaardere lijn (Japanse kwartels) heeft hij nu 12.000 kwartels die deze eieren van gemiddeld 14 gram leggen. De overige 130.000 kwartels produceren de kleinere standaard variant van gemiddeld 11 gram per eitje. De grote kwartels wegen gemiddeld zo’n 250 gram; de kleine soortgenoten komen niet verder dan 140 gram. De ondernemer verwacht gezien de vraag naar grotere kwarteleieren dat dat aandeel de komende jaren zal toenemen. De afzet is gemiddeld voor een wat luxer segment.

Een deel van de uitgelegde kleine kwartels gaat ook richting de roofvogels; de grote kwartels worden voor de consument geslacht en verwerkt. Op de meeste kwartelbedrijven blijven de hennen ongeveer een jaar in productie. Op dit bedrijf is dat 200 tot 250 dagen. De productie en ei-kwaliteit gaan daarna snel achteruit, terwijl ze op die leeftijd beter te verwaarden zijn in de slachterij.

Eieren met de geur van truffels

Ook met het bewerken van de eitjes probeert hij nieuwe markten aan te boren en hogere prijzen te kunnen vragen. Zo begon hij een paar jaar geleden met een experiment, waarbij hij de eieren de geur van truffels liet opnemen. Daarvoor heeft hij een paar speciale kasten in een ruimte staan. De (gekookte) eieren liggen daar zes dagen bij een temperatuur van 17 graden Celsius.

Hij doet dit vooral met de grotere eieren en het gaat inmiddels om behoorlijke aantallen. Om een breder assortiment aan te kunnen bieden, neemt hij ook kippeneieren van een pluimveehouder af die dezelfde behandeling ondergaan. De meerprijs is ook wel nodig, geeft hij aan. “Voor een kilo truffels betaalde ik vorig jaar € 1.200.” Nu liggen prijzen wel iets lager, maar nog steeds is het een flinke investering.

Vanwege de luxere uitstraling wil hij verder van de plastic verpakking afstappen en richting karton gaan. Ook qua duurzaamheid merkt hij dat de markt dat steeds vaker vraagt.

Experimenteren met huisvesting

De komende jaren wil de ondernemer zijn afzet verder differentiëren en verstevigen. De eigen broederij en opfok worden geoptimaliseerd. Een grote uitdaging ligt nog in de stallen: op dit moment worden de kwartels in een legbatterij gehouden, wat volgens de ondernemer nog steeds is toegestaan.

Hoewel conventionele legbatterijen al sinds 2012 verboden zijn in de EU, zijn kwartels een grijs gebied zonder expliciet verbod. De End of Cage Age-beweging raakt echter ook deze diertak en kan leiden tot een totaalverbod per 2027. Maar ook vanuit de markt merkt Villagrassa een sterke beweging om naar systemen te gaan waar de kwartels meer ruimte hebben. Op zijn erf heeft hij daarom een ruimte gebouwd waar hij kleinschalig experimenteert. “De grootste uitdaging is het voorkomen van grondeieren en gebroken eieren”, aldus de ondernemer. De eitjes zijn immers zeer kwetsbaar.

Beperken van ammoniak of geur is hier geen item. De ombouw gaat waarschijnlijk de komende jaren plaatsvinden. Niet verrassend vraagt het om een behoorlijke investering, ook omdat hij zal moeten uitbreiden in stalruimte om hetzelfde aantal kwartels te kunnen houden. Belangrijk is dat de ondernemer rekent op een bedrijfsopvolger, waardoor de volgende generatie kwartelhouders met een up-to-date-bedrijf verder kan en de naam Villagrassa verder in Europa kan uitbouwen.